Η σελήνη ή σελάνα των Σπαρτιατών δεν έχει εμπνεύσει μόνο ποιητές, πεζογράφους, ζωγράφους και αστρονόμους. Έχει τροφοδοτήσει με εικόνες και επιρροές και την 7η τέχνη. Και δε μιλάμε μόνο για ταινίες με βρικόλακες, βρουκόλακες, βουρκόλακες, κόλακες, βαμπίρ, δράκους και πλάσματα της νύχτας ή νεκροζώντανους και φαντάσματα. Μιλάμε και για ταινίες παιδικής [ΕΤ ο εξωγήινος] ή επιστημονικής φαντασίας [Οδύσσεια 2001, Σελήνη 02, Σκοτεινό αστέρι, Σταρ τρεκ], για κόμικ [Μπάτμαν, Sin City], για περιπέτειες [Καουμπόηδες του διαστήματος, Επιχείρηση Μουνρέικερ] και φυσικά για ρομαντζάδες και έρωτες υπό το σεληνόφως.
Οι πρώτες ενδιαφέρουσες αναφορές πηγαίνουν πίσω στις απαρχές του σινεμά. Ο πειραματιστής και φουτουριστής Ζωρζ Μελιές οραματίστηκε ιδανικά το δικό του "Ταξίδι στη Σελήνη" το 1902 και προσωποποίησε την αναπαράσταση μιας ερωτοτροπικής "Έκλειψης" το 1907. Από τότε το φαινόμενο ενέπνευσε μεγάλους δημιουργούς όπως ο Αντονιόνι [1962] αλλά και νεότερους και εξίσου προχωρημένους όπως ο Ζερεμί Ποντεσουά [1994].
Το ίδιο σουξέ και μεγαλύτερο είχε και η προσπάθεια του ανθρώπου να φτάσει στο φεγγάρι. Από τις σπονδυλωτές "Αμαζόνες της νύχτας" και το "Απόλλων 13" του Ρον Χάουαρντ μέχρι τον τραγικωμικό "Άνθρωπο στο φεγγάρι" του Φόρμαν. Ακόμη και οι μύγες θέλησαν να κατακτήσουν το δορυφόρο της γης, όπως μπορείτε να δείτε στο βέλγικο τρισδιάστατο καρτούν "Ταξίδι στο Φεγγάρι (3D)". Ενώ περιμένουμε με ανυπομονησία την πρώτη ταινία του Ντάνκαν "Zowie Bowie" Τζόουνς [Moon, 2009] που πήρε πολλά εύσημα στο Σάντανς.
Και φυσικά τη μερίδα του λέοντος κατέχει το κλασικό μυθιστόρημα του Ιουλίου Βερν [De la Terre a la Lune / Από τη Γη στη Σελήνη] που, εκτός απ' τον Μελιές, τροφοδότησε τις καλτ δημιουργίες των Κουρτ Νόιμαν [Rocketship X-M, 1950], Άρθουρ Χίλτον [Cat-Women of the Moon, 1953], Μπάιρον Χάσκιν [From the Earth to the Moon, 1958] και Ντον Σαρπ [Rocket to the Moon, 1967], με τελευταία εκδοχή "Το ταξίδι στη σελήνη" [1986], την 200λεπτη τηλεόπερα της ελβετικής τηλεόρασης από το ομώνυμο έργο του Όφενμπαχ [1875].
Ο σεληνιακός κινηματογράφος δε δανείστηκε μόνο από τον Βερν. Ο Φριτς Λανγκ μετέφερε το έργο της συμβίας Τέα φον Χάρμπου "Γυναίκα στο φεγγάρι" [1929]. Ο συγγραφέας ε.φ. Ρόμπερτ Χάινλαϊν βοήθησε να γίνουν ταινίες τα δικά του "Rocketship Galileo" [Απ' τη Γη στη Σελήνη, 1950] και "Project Moonbase" [1953]. Ο Χέρμπερτ Τζωρτζ Γουέλς, "ο άνθρωπος που εφηύρε το αύριο", τροφοδότησε τη "Χρονομηχανή" του με δυο εκδοχές [1960 / 2002] αλλά "είδε" και τους "Πρώτους ανθρώπους στο φεγγάρι" [1964] με τη βοήθεια του Ιούλιου. Ενώ ο Λουίτζι Πιραντέλο και οι αδερφοί Ταβιάνι σεληνιάστηκαν στο "Χάος" [στα επεισόδια Φεγγαροχτυπημένος & Αρρώστια του Φεγγαριού, 1984].
Ο Νόρμαν Τζούισον είδε από την κωμική της πλευρά τη δική του "Φεγγαροχτυπημένη" Σερ [1987]. Το ίδιο κι ο Πωλ Μαζέρσκι στο σατιρικό "Το φεγγάρι σταμάτησε στο Πάραντορ" [1988]. Σατιρικός αλλά πιο πικρός ο Φελίνι στη "Φωνή του φεγγαριού" [1990]. Ο Γούντι Άλεν, απ' την άλλη, έχει δυο όψεις του ίδιου νομίσματος: μια μαυρόασπρη [Μανχάταν, 1979] και μια έγχρωμη [Μυστηριώδεις φόνοι στο Μανχάταν, 1993]. "Τρελό" το φεγγάρι το Άλαν Ήστμαν, γλυκόπικρο αυτό της Κριστίν Καριέρ [Ποιος μαδάει το φεγγάρι;, 1999] και ολόγιομο "Αυγουστιάτικο" του γιαπωνέζου Μάρλον Μπράντο [Αυγουστιάτικο φεγγάρι, 1956].
Κατά κανόνα οι αμερικανοί βλέπουν κάτι το ρομαντικά ερωτικό σ' αυτό. Αλλά και κάτι το μυστηριώδες. Κλασικό παράδειγμα η τηλεσειρά "Στη Ζώνη του Λυκόφωτος" [156 επεισόδια, 1959-1964] του δαιμόνιου παραγωγού Rod Sterling και η αντίστοιχη σπονδυλωτή ταινία του 1983 με την αναβίωσή της. Εξίσου κλασικό και διαπλεκόμενο το σίριαλ "Αυτός αυτή και τα μυστήρια" [1985-1989] αλλά και η πρόσφατη θριλερική απόπειρα της Κάθριν Χάρντβικ [Λυκόφως, 2008].
Οι ευρωπαίοι είναι πιο μεταφυσικοί όταν βρίσκονται υπό την επήρεια. Ο Ρομέρ είναι διερευνητικός [Νύχτες με πανσέληνο, 1984], ο Μπερτολούτσι πιο οπερετικός και λυρικός [Φεγγάρι, 1979], ο Σκολιμόφσκι πιο φρη και τραγικός [Στο φως του φεγγαριού, 1982], ο Ζαν Ζακ Μπενιέ πιο παθιασμένος [Το φεγγάρι στο υπόνομο, 1983], ο Φασμπίντερ πιο ακραίος και κοφτός [Η χρονιά με τα 13 φεγγάρια, 1978] κι ο Πολάνσκι πιο κολλημένος [Τα μαύρα φεγγάρια του έρωτα, 1992].
Όσο για τον ελληνικό μας κινηματογράφο δεν έμεινε ούτε κι αυτός αδιάφορος. Το παράδειγμα του Ράινερ Βέρνερ ακολούθησε ο Κώστας Φέρρης [Δυο φεγγάρια τον Αύγουστο, 1978] αλλά δεν κατάφεραν να τον μιμηθούν ούτε ο Σταμάτης Τσαρουχάς [Τα πουλιά με το χρώμα του φεγγαριού, 1994] ούτε κι ο Θόδωρος Μαραγκός [Ο δραπέτης του φεγγαριού, 1994].
Ο Νίκος Κουτελιδάκης έκανε ένα τηλεοπτικό "Κόκκινο φεγγάρι" [1994] ενώ πολύ πιο πριν "Στις 20 Ιουλίου του '69 ο Ιάσων Μοσχοβίτης συνδέεται ζωντανά με τη Σελήνη. Στο στούντιο του ΕΙΡ στην 3ης Σεπτεμβρίου, με τη βοήθεια δύο ακουστικών, ένα στο κάθε αφτί (το ένα ο φυσικός ήχος από το "Απόλλων 10", το άλλο η φωνή του "οδηγού" από το Χιούστον που μέσω Eurovision εξηγεί αγγλιστί τι συμβαίνει), περιγράφει τον περίπατο του Νιλ Άρμστρονγκ στο φεγγάρι".
Στο κόσμο του σινεμά τεκμηρίωσης έχουμε ένα θεατρικό ντοκιμαντέρ με τίτλο "Φεγγάρι πάνω απ' το Μπρόντγουεη" [1997] των Χέγκεντους και Πένεμπέικερ. Και δυο ελληνικά πορτρέτα, ένα σύντομο για τη μούσα Φλέρυ Νταντωνάκη [Φλέρυ - η τρελή του Φεγγαριού, 2002] κι ένα μεγαλύτερο για τον μουσουργό Μάνο Χατζιδάκι [Ο καθρέφτης και το μαχαίρι, 2008].
Οι πρώτες ενδιαφέρουσες αναφορές πηγαίνουν πίσω στις απαρχές του σινεμά. Ο πειραματιστής και φουτουριστής Ζωρζ Μελιές οραματίστηκε ιδανικά το δικό του "Ταξίδι στη Σελήνη" το 1902 και προσωποποίησε την αναπαράσταση μιας ερωτοτροπικής "Έκλειψης" το 1907. Από τότε το φαινόμενο ενέπνευσε μεγάλους δημιουργούς όπως ο Αντονιόνι [1962] αλλά και νεότερους και εξίσου προχωρημένους όπως ο Ζερεμί Ποντεσουά [1994].
Το ίδιο σουξέ και μεγαλύτερο είχε και η προσπάθεια του ανθρώπου να φτάσει στο φεγγάρι. Από τις σπονδυλωτές "Αμαζόνες της νύχτας" και το "Απόλλων 13" του Ρον Χάουαρντ μέχρι τον τραγικωμικό "Άνθρωπο στο φεγγάρι" του Φόρμαν. Ακόμη και οι μύγες θέλησαν να κατακτήσουν το δορυφόρο της γης, όπως μπορείτε να δείτε στο βέλγικο τρισδιάστατο καρτούν "Ταξίδι στο Φεγγάρι (3D)". Ενώ περιμένουμε με ανυπομονησία την πρώτη ταινία του Ντάνκαν "Zowie Bowie" Τζόουνς [Moon, 2009] που πήρε πολλά εύσημα στο Σάντανς.
Και φυσικά τη μερίδα του λέοντος κατέχει το κλασικό μυθιστόρημα του Ιουλίου Βερν [De la Terre a la Lune / Από τη Γη στη Σελήνη] που, εκτός απ' τον Μελιές, τροφοδότησε τις καλτ δημιουργίες των Κουρτ Νόιμαν [Rocketship X-M, 1950], Άρθουρ Χίλτον [Cat-Women of the Moon, 1953], Μπάιρον Χάσκιν [From the Earth to the Moon, 1958] και Ντον Σαρπ [Rocket to the Moon, 1967], με τελευταία εκδοχή "Το ταξίδι στη σελήνη" [1986], την 200λεπτη τηλεόπερα της ελβετικής τηλεόρασης από το ομώνυμο έργο του Όφενμπαχ [1875].
Ο σεληνιακός κινηματογράφος δε δανείστηκε μόνο από τον Βερν. Ο Φριτς Λανγκ μετέφερε το έργο της συμβίας Τέα φον Χάρμπου "Γυναίκα στο φεγγάρι" [1929]. Ο συγγραφέας ε.φ. Ρόμπερτ Χάινλαϊν βοήθησε να γίνουν ταινίες τα δικά του "Rocketship Galileo" [Απ' τη Γη στη Σελήνη, 1950] και "Project Moonbase" [1953]. Ο Χέρμπερτ Τζωρτζ Γουέλς, "ο άνθρωπος που εφηύρε το αύριο", τροφοδότησε τη "Χρονομηχανή" του με δυο εκδοχές [1960 / 2002] αλλά "είδε" και τους "Πρώτους ανθρώπους στο φεγγάρι" [1964] με τη βοήθεια του Ιούλιου. Ενώ ο Λουίτζι Πιραντέλο και οι αδερφοί Ταβιάνι σεληνιάστηκαν στο "Χάος" [στα επεισόδια Φεγγαροχτυπημένος & Αρρώστια του Φεγγαριού, 1984].
Ο Νόρμαν Τζούισον είδε από την κωμική της πλευρά τη δική του "Φεγγαροχτυπημένη" Σερ [1987]. Το ίδιο κι ο Πωλ Μαζέρσκι στο σατιρικό "Το φεγγάρι σταμάτησε στο Πάραντορ" [1988]. Σατιρικός αλλά πιο πικρός ο Φελίνι στη "Φωνή του φεγγαριού" [1990]. Ο Γούντι Άλεν, απ' την άλλη, έχει δυο όψεις του ίδιου νομίσματος: μια μαυρόασπρη [Μανχάταν, 1979] και μια έγχρωμη [Μυστηριώδεις φόνοι στο Μανχάταν, 1993]. "Τρελό" το φεγγάρι το Άλαν Ήστμαν, γλυκόπικρο αυτό της Κριστίν Καριέρ [Ποιος μαδάει το φεγγάρι;, 1999] και ολόγιομο "Αυγουστιάτικο" του γιαπωνέζου Μάρλον Μπράντο [Αυγουστιάτικο φεγγάρι, 1956].
Κατά κανόνα οι αμερικανοί βλέπουν κάτι το ρομαντικά ερωτικό σ' αυτό. Αλλά και κάτι το μυστηριώδες. Κλασικό παράδειγμα η τηλεσειρά "Στη Ζώνη του Λυκόφωτος" [156 επεισόδια, 1959-1964] του δαιμόνιου παραγωγού Rod Sterling και η αντίστοιχη σπονδυλωτή ταινία του 1983 με την αναβίωσή της. Εξίσου κλασικό και διαπλεκόμενο το σίριαλ "Αυτός αυτή και τα μυστήρια" [1985-1989] αλλά και η πρόσφατη θριλερική απόπειρα της Κάθριν Χάρντβικ [Λυκόφως, 2008].
Οι ευρωπαίοι είναι πιο μεταφυσικοί όταν βρίσκονται υπό την επήρεια. Ο Ρομέρ είναι διερευνητικός [Νύχτες με πανσέληνο, 1984], ο Μπερτολούτσι πιο οπερετικός και λυρικός [Φεγγάρι, 1979], ο Σκολιμόφσκι πιο φρη και τραγικός [Στο φως του φεγγαριού, 1982], ο Ζαν Ζακ Μπενιέ πιο παθιασμένος [Το φεγγάρι στο υπόνομο, 1983], ο Φασμπίντερ πιο ακραίος και κοφτός [Η χρονιά με τα 13 φεγγάρια, 1978] κι ο Πολάνσκι πιο κολλημένος [Τα μαύρα φεγγάρια του έρωτα, 1992].
Όσο για τον ελληνικό μας κινηματογράφο δεν έμεινε ούτε κι αυτός αδιάφορος. Το παράδειγμα του Ράινερ Βέρνερ ακολούθησε ο Κώστας Φέρρης [Δυο φεγγάρια τον Αύγουστο, 1978] αλλά δεν κατάφεραν να τον μιμηθούν ούτε ο Σταμάτης Τσαρουχάς [Τα πουλιά με το χρώμα του φεγγαριού, 1994] ούτε κι ο Θόδωρος Μαραγκός [Ο δραπέτης του φεγγαριού, 1994].
Ο Νίκος Κουτελιδάκης έκανε ένα τηλεοπτικό "Κόκκινο φεγγάρι" [1994] ενώ πολύ πιο πριν "Στις 20 Ιουλίου του '69 ο Ιάσων Μοσχοβίτης συνδέεται ζωντανά με τη Σελήνη. Στο στούντιο του ΕΙΡ στην 3ης Σεπτεμβρίου, με τη βοήθεια δύο ακουστικών, ένα στο κάθε αφτί (το ένα ο φυσικός ήχος από το "Απόλλων 10", το άλλο η φωνή του "οδηγού" από το Χιούστον που μέσω Eurovision εξηγεί αγγλιστί τι συμβαίνει), περιγράφει τον περίπατο του Νιλ Άρμστρονγκ στο φεγγάρι".
Στο κόσμο του σινεμά τεκμηρίωσης έχουμε ένα θεατρικό ντοκιμαντέρ με τίτλο "Φεγγάρι πάνω απ' το Μπρόντγουεη" [1997] των Χέγκεντους και Πένεμπέικερ. Και δυο ελληνικά πορτρέτα, ένα σύντομο για τη μούσα Φλέρυ Νταντωνάκη [Φλέρυ - η τρελή του Φεγγαριού, 2002] κι ένα μεγαλύτερο για τον μουσουργό Μάνο Χατζιδάκι [Ο καθρέφτης και το μαχαίρι, 2008].
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου